ه همت گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم، سخنرانی دکتر نغمه مبرقعی با عنوان «آمایش سرزمین در ایران: چالش ها و راهکارها» شانزدهم بهمن ماه در تالار اجتماعات فرهنگستان علوم برگزار شد.
در این نشست که با حضور اعضای گروه علوم کشاورزی فرهنگستان، استادان دانشگاه ها و اعضای پژوهشی مؤسسات مختلف تشکیل شد، دکتر نغمه مبرقعی دانشیار پژوهشکده علوم محیطی و همکار مدعو شاخه جنگل و محیط زیست گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم در خصوص «آمایش سرزمین در ایران: چالش ها و راهکارها» سخنرانی کرد.
در ابتدای این نشست دکتر عباس شریفی تهرانی رئیس گروه علوم کشاورزی فرهنگستان علوم خلاصه ای از برنامه های گروه علوم کشاورزی که در سال جاری طی همایش ها و سخنرانی های مختلف برگزار شده، ارائه کرد و یادآور شد که نتیجه سخنرانی ها و میزگردها به صورت بیانیه برای مسئولان مختلف ارسال شده است.
وی همچنین از زحمات دکتر محمود زبیری رئیس شاخه جنگل و محیط زیست گروه علوم کشاورزی فرهنگستان و دبیر جلسه، دکتر مجید مخدوم عضو وابسته شاخه جنگل و محیط زیست گروه علوم کشاورزی فرهنگستان، دکتر محمد شاهدی رئیس شاخه مهندسی علوم و صنایع غذایی فرهنگستان علوم و همچنین دکتر نغمه مبرقعی تشکر و قدردانی کرد.
در ادامه این نشست دکتر محمد شاهدی ضمن تشکر از حاضران در جلسه انگیزه حضور در چنین جلساتی را عرق ملی و رشد و توسعه ملی دانست و افزود: موضوع آمایش سرزمین سال هاست که مطرح و مورد نیاز جامعه است ولی معلوم نیست که چرا در عمل کمتر به آن توجه شده است.
دکتر شاهدی تأکید کرد که ضرورت دارد با توجه به محدودیت منابع آبی، الگوی کشت مواد مختلف تبیین شود و با بیانیه هایی که در این جلسات تهیه می شود، به مسئولان هشدار داده شود که قدم های بیشتری برای اجرا بردارند.
در ادامه این نشست دکتر نغمه مبرقعی، طی سخنانی از آمایش سرزمین به عنوان دانش ساماندهی منطقی و عقلایی فضا با هدف بهره مندی بهینه از قابلیت های سرزمینی و جنبه های مختلف محیطی یاد کرد که با تبیین محورها و قطب های توسعه، زمینه لازم برای شکل گیری و نظم بخشی به سازمان فضایی را به بهترین شکل ممکن فراهم می سازد.
وی افزود: به عبارت دیگر آمایش سرزمین توزیع متوازن و هماهنگ جغرافیایی کلیه فعالیت های اقتصادی- اجتماعی در پهنه سرزمین نسبت به قابلیت ها و منابع طبیعی و انسانی است.
دکتر مبرقعی یادآور شد هر چند عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و قابلیت های طبیعی سرزمین همگی در برنامه ریزی آمایشی نقش دارند اما آنچه شالوده و بستر آمایش را می سازد همانا قابلیت های طبیعی و ویژگی های اکولوژیکی سرزمین است.
وی آرایش بهینه فضا را از جمله مهمترین اهداف آمایشی دانست که حصول آن در سرزمینی با ساختارها و عملکردهای متنوع همچون ایران، نیازمند مداقه و واکاوی بسیاری است.
این عضو هیأت علمی افزود: در ایران برنامه ریزی توسعه به طور رسمی از سابقه ای بیش از هفت دهه و برنامه آمایش سرزمین از سابقه ای چهل و پنج ساله برخوردار است و علی رغم این زمان نسبتاً طولانی عوامل مختلف داخلی و خارجی موجب شده است که هدف کلان آمایش سرزمین که همانا تعادل بخشی در سطح ملی و منطقه ای است، عملاً در کشور محقق نگردد و امروزه شاهد نابرابری ها و عدم توازن های شدیدی در ساختار توزیع فعالیت ها در کشور باشیم. ساختاری که نه تنها از قابلیت های سرزمین در تخصیص کاربری ها کمتر بهره مند بوده، بلکه بعضا به تشدید نابرابری ها نیز دامن زده است.
دکتر مبرقعی عدم وجود یک قانون مشخص و مصوب مجلس در زمینه لزوم آمایش سرزمین، نبود خواست عمومی، کمبود یا عدم دسترسی به داده های مکانی و فقدان نظام پایش مستمر در برنامه های آمایش سرزمین را از مهمترین عوامل عدم توفیق برنامه های آمایش در کشور برشمرد.
