پژوهشکده
علوم محیطی

دکتر فراهم احمدزاده؛ دانشیار گروه تنوع زیستی و مدیریت اکوسیستم‌های پژوهشکده علوم محیطی و مشاور علمی پروژه گفت: برای نخستین‌بار، دانش تکثیر جوجه‌های میش مرغ در شرایط اسارت در کشور با موفقیت، بومی و اجرا شد.

این موفقیت، امیدهای تازه‌ای برای حفظ و احیای جمعیت این‌گونه را به وجود آورد. این برنامه‌ی علمی-اجرایی با استفاده از تخم موجود در لانه‌های کشف شده در زیستگاه‌های پر تهدید انجام شد و از این طریق، هم اکنون سه جوجه در شرایط اسارت متولد شده و در مرکز تحقیقات و تکثیر این گونه در دشت سوتاو نگهداری می‌شوند.

میش مرغ،سنگین وزن‌ترین پرنده با قابلیت پرواز در جهان است که وضعیت جهانی آن در حال حاضر" در معرض خطر انقراض" (EN) است اما از آنجا که در دهه‌های اخیر جمعیت این گونه در ایران به شدت کاهش یافته، تنها کمتر از 20 فرد از این گونه در منطقه‌ای بسیار محدود در حاشیه شهر بوکان در استان آذربایجان غربی و بخش کوچکی از شهرستان سقز در استان کردستان زندگی می کنند. از همین‌رو این گونه در ایران از حساسیت بالای حفاظتی برخوردار است. دکتر احمدزاده اشاره کرد که : جمعیت بسیار محدود این گونه، نیازمند توجه جدی است. در سال‌های اخیر سازمان حفاظت محیط زیست و گروه‌های مردمی، تلاش‌های زیادی برای ایمن‌سازی زیستگاه این گونه، محدوده‌ی پناهگاه حیات وحش دشت سوتاو و حمامیان است و این پرنده از دیرباز با کشتزارهای گندم دیم مانوس بوده و در این کشتزارها لانه‌سازی و زادآوری می‌کند.

ایشان ادامه داد: در سال‌های گذشته، برنامه‌ی خرید و پایش کشتزارهای گندم دیم، خرید گندم سرپا( خرید محصول درو نشده) و به تعویق انداختن دروی محصول، بهره‌گیری از تجهیزات نوین در پایش و حفاظت، به کارگیری نیروهای مردمی در حفاظت زیستگاه در غالب" چیرگبان" ( حافظان میش مرغ) در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست بوده است. همچنین افدامات فرهنگی مناسبی با کمک هنرمندان، مستندسازان، برنامه عمران ملل متحد و گروه‌های مردمی برای شناساندن میش مرغ و برندسازی این گونه در شهرستان بوکان انجام شده است. اما با توجه به روند منفی رشد جمعیت این گونه، ناگزیر به ایجاد جمعیت پشتیبان با هدف معرفی افراد تکثیر شده در اسارت به زیستگاه در آینده هستیم.

ایشان اظهار کردند: خوشبختانه با توجه به مطالعات طولانی و بررسی‌های میدانی و بومی‌سازی تجربیات اندک جهانی و با اتکا به توان کارشناسان و متخصصان ایرانی، نخستین اقدام برای تولد جوجه میش مرغ‌ها خارج از زیستگاه و در اتاق تکثیر با موفقیت همراه بود.

ایشان همچنین تصریح کرد: از آنجا که دانش تکثیر میش مرغ در کشور وجود نداشت و از طرف دیگر نیازمند ایجاد یک جمعیت پشتیبان بودیم، این اقدام را به صورت علمی-مطالعاتی و با همکاری پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی آغاز شد. تخم‌های برداشته شده از هر لانه، یک عدد از دو یا سه تخمی است که پرنده به طور معمول می‌گذارد و از بابت آسیب به جمعیت وحشی، کمترین نگرانی را داریم. چرا که مطالعات در اروپا نشان می‌دهد که در صورت رعایت حساسیت‌های رفتاری و زیستی گونه، پرنده به محض کم شدن یک تخم از لانه، تخمی جدید را جایگزین می‌کند.

ایشان در پایان اشاره نمود که : در حال حاضر برنامه رصدهای بالینی، رشد، تغذیه، ثبت اطلاعات ژنتیکی و رفتاری جوجه‌ها در حال انجام است تا داده‌های خود را در این زمینه برای حفاظت هر چه بهتر در زیستگاه و همچنین ایجاد جمعیت پشتیبان ارتقا دهیم.